کانون‌های تولید گردوغبار در نیمه غربی و جنوبی ایران: داده‌های ماهواره‌ای و اطلاعات میدانی

نوع مقاله : مقاله ترویجی

نویسندگان

1 پژوهشکده حفاظت خاک و ابخیزداری

2 پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری

چکیده

فرسایش بادی از مهمترین فرآیندهای بیابانزایی در مناطق خشک و نیمه خشک محسوب می‌شود. این فرآیند سبب تخریب اراضی، خاک، منابع آب و غیره می شود. پدیده گرد و غبار گرد و غبار بعنوان یکی از مهم ترین پیامدهای فرسایش بادی در سطح ایران و جهان و بویژه در منطقه غرب و جنوب غرب کشور مطرح است. ازاینرو پژوهش حاضر بر اساس ترکیبی از روش ها و داده های میدانی، سنجش از دوری، اقلیمی و فیزیوگرافی بمنظور شناسایی کانون های داخلی مولد گرد و غبار در نیمه غربی کشور انجام شده است. بر اساس نتایج آماری بیشینه رخداد گرد و غبار برای منطقه مورد مطالعه طی سال های 2008، 2009 و 2012 ثبت شده است. در مقیاس ماهانه، ماه های می، ژوئن و جولای از بیشترین رخداد گرد و غبار برخودارند. در مقیاس ساعتی، بیشینه رخداد گرد و غبار برای ساعت های 9 صبح الی 18 بعدظهر به وقت محلی رخ میدهد. ردیابی مسیر گرد و غبارهای ورودی نشان داد که طی دوره گرم سال بیشترین گرد و غبارهای ورودی با جهت شمال غربی – جنوب شرقی و غربی–شرقی و در دوره سرد بویژه در اواخر دوره با جهت جنوبی – شمالی منطقه مطالعاتی را تحت تاثیر قرار می‌دهند. تهیه نقشه کاربری و بررسی تغییرات آن بیانگر کاهش سطح مناطق آبی، پوشش گیاهی و افزایش اراضی بایر خاکی در سال 2015 نسبت به سال 2000 می باشد. این ویژگی ها بهمراه خصوصیات فیزیوگرافی چون فرسایش پذیری زیاد سازندها، وجود خاک های شور و باتلاقی، رطوبت کم خاک، تغییرات زیاد کاربری سسب شناسایی مناطق مستعد و پتانسیل تولید گرد و غبار برای استان های هدف شد. این مناطق برای بیشتر استان های هدف در قسمت‌های غربی و جنوب غربی قرار دارد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Dust storm identification using satellite imagery & field observation

نویسندگان [English]

  • Ali Akbar Noroozi 1
  • Ziaedin Shoaee 2
1 Assoc. Prof Soil Conservation and Watershed Management Research Institute, AREEO,Tehran, Iran
2 Assoc. Prof Soil Conservation and Watershed Management Research Institute, AREEO,Tehran, Iran
چکیده [English]

Wind erosion is one of the most important desertification processes in arid and semi-arid regions. This process destroys lands, soil, water resources and more. Dust phenomenon is one of the most important consequences of wind erosion in Iran and worldwide and especially in the west and southwest of Iran. Therefore, the present study is based on a combination of field data, remote sensing, and climatology and physiography data, In order to identify internal dust generating centers in the western part of the country. Based on the statistical results, the maximum dust event was recorded for the study area during 2008, 2009 and 2012. On a monthly basis, May, June and July are the most dusty events. On an hourly scale, the maximum occurrence of dust occurs from 9 am to 6 pm local time. Tracing of inlet dust paths showed that during the warm period of the year most of the input dusts are in the northwest - southeast and west - east direction and in the cold period especially late in the south - north direction of the study area. Land use mapping and surveying changes indicate a decrease in water levels, vegetation cover, and land depletion in 2015 compared to 2000. These features, along with physiographic features such as high erosivity of the formations, presence of saline and marshy soils, low soil moisture, high variability of land use, identified potential areas and potential for dust generation in the target provinces.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Dust storm
  • satellite imagery
  • source